اولین موضوعی که درباره این رشته باید گفت این است که رشته مهندسی پزشکی در واقع تلفیقی از رشته ریاضی و تجربی و از زیر گروه‌های رشته ریاضی و فیزیک است. این رشته که در زبان لاتین به آن Biomedical engineering گفته می‌شود، در پی ایجاد یک پل بین علم مهندسی و علم پزشکی است. در واقع به بیان شفاف‌تر؛ وقتی صحبت از کاربرد دانش فنی و مهندسی در حوزه سلامت، بهداشت، درمان و تشخیص بیماری‌ها به میان می‌آید، پای رشته مهندسی پزشکی هم به ماجرا باز می‌شود. اساسا اگر داوطلبان موقع انتخاب رشته، علاقه‌مند به رفع نیاز‌های پزشکی در حوزه ساخت تجهیزات پزشکی از طریق مهندسی هستند، باید این رشته را انتخاب کنند. پس رشته مهندسی پزشکی در پی تولید تجهیزات و ابزار پزشکی با کمک علم مهندسی است تا به درمان و بهبود بیماران کمک کند.
از آن‌جایی که دانشجویان این توانایی را پیدا می‌کنند تا انواع وسایل پزشکی را مانند پای مصنوعی تولید کنند، نیاز است تا از متخصصین رشته‌های دیگر مثل مهندسی مکانیک، کامپیوتر و الکترونیک نیز در این مسیر کمک بگیرند. به همین دلیل رشته مهندسی پزشکی را صرفا نمی‌توان یک رشته محدود و بدون دامنه تعریف کرد و داوطلبان این رشته نیاز است با متخصصین رشته‌های بالا نیز ارتباط نزدیکی داشته باشند.
شرایط رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی چگونه است؟
دانشجویان بعد از انتخاب رشته و ورود به دانشگاه، موظف هستند که 140 واحد درسی را پشت سر بگذارند. این واحدهای درسی شامل دروس عمومی، پایه، تخصصی و اختیاری هستند. تعداد هر کدام از این دروس به ترتیب:
- عمومی: 20 واحد
- پایه: 26 واحد
- اصلی: 47 واحد
- تخصصی: 47 واحد
دانشجویان در رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی عموما بایستی ظرف مدت 4 سال ( 8 ترم تحصیلی) واحدهای درسی مورد نظر را گذرانده و درس خود را به اتمام برسانند.
بازار کار, حقوق و درآمد رشته مهندسی پزشکی
این رشته به دلیل اینکه در ایران به عنوان رشته جدیدی شناخته می‌شود، هنوز بازار کار اشباع‌شده‌ای ندارد و اتفاقا پزشکان و مراکز درمانی برای بی‌نیازی از واردات تجهیزات پزشکی، نیاز مبرمی به متخصصین داخلی حوزه مهندسی پزشکی دارند. از طرف دیگر به دلیل داشتن بازار کار خوب، بسته به توانایی فارغ‌التحصیلان، آن‌ها می‌توانند از درآمد مناسبی برخوردار باشند. مهم‌ترین مراکز و بخش‌هایی که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در آن مشغول به کار شوند عبارتند از:
- موسسات درمانی
- بیمارستان‌ها
- موسسات پژوهشی
- صنایع پزشکی
- وزارت بهداشت
- سازمان تامین اجتماعی
مزایا و معایب رشته مهندسی پزشکی
از جمله مهم‌ترین مزیت رشته مهندسی پزشکی، وضعیت خوب بازار کار برای فارغ‌التحصیلان این رشته است؛ چرا که با توجه تازگی این رشته در ایران، فرصت‌های شغلی زیادی برای دانشجویان فراهم است. از طرف دیگر از مهم‌ترین معایب این رشته، محیط کاری آزمایشگاهی آن است. این محیط‌ها به دلیل اینکه گاها مواد اشعه‌ای را در خود دارند می‌توانند برای برخی از افراد اثرات نامطلوب را به بار بیاورند. به علاوه با در نظر گرفتن آمار قبولی‌های این رشته در سراسر کشور، باید خاطر نشان کرد که برای پذیرش این رشته در دانشگاه‌های خوب ایران، نیاز به رتبه بالا و درصد‌های خوب در دروس اختصاصی است.
نکته مهم دیگر درباره این رشته این است که کدام گرایش رشته مهندسی پزشکی بهتر است؟ پاسخ به این سوال بسته به هر دانشجو نتیجه متفاوتی دارد اما به دلیل این که بازار کار این رشته از وضعیت خوبی برخوردار است، دانشجویان در گرایش‌های مختلف به شرط کسب مهارت‌ها و سواد‌های لازم می‌توانند از آینده شغلی و تحصیلی خوبی برخوردار باشند.
گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی
دانشجویان بعد از گذراندن دو یا سه ترم از تحصیلات خود در مقطع کارشناسی، می‌توانند از بین گرایشات زیر یکی را انتخاب کنند: ( البته این تقسیم‌بندی بر اساس دانشگاه‌های برتر ایران در این رشته مثل دانشگاه امیرکبیر ارائه شده است)
-
گرایش بیومکانیک
همانطور که از نام این گرایش پیداست، دروس این گرایش عموما مرتبط با مباحث حوزه مکانیک هستند و حتی به دروس خود رشته مکانیک مثل مقاومت و مصالح شباهت دارد. برخی از دروس اختصاصی این گرایش عبارتند از: دینامیک ماشین، ترمودینامیک و انتقال حرارت، مکانیک سیالات، دینامیک و ارتعاشات، ارتز و پروتز و …. در واقع در این گرایش به ساخت و عیب‌یابی دستگاه‌های مختلف در رشته مهندسی پزشکی پرداخته می‌شود.
-
گرایش بیومتریال
عمده تمرکز این گرایش بر مباحث حوزه بیولوژی است. به همین دلیل دانشجویانی که این گرایش را انتخاب می‌کنند، می‌بایست با انواع مواد و رفتارهای آن‌ها آشنا باشند تا بتوانند یک بیومتریال مناسب با بدن انسان طراحی کنند. برخی از دروس این گرایش ( که این دروس عموما با گرایش بیومکانیک مرتبط هستند) عبارتند از : کینزیولوژی و بیومکانیک، خواص مواد مهندسی، شیمی عمومی، بیوشیمی، مبانی زیست سازگاری، مهندسی بافت و ….
-
گرایش بیوالکتریک
این گرایش رشته مهندسی پزشکی تا حدودی با رشته مهندسی برق مرتبط است و دانشجویان می‌بایست نسبت به موضوعات مرتبط با مدارهای الکتریکی و ماشین‌های الکتریکی مسلط شوند. برخی از دروس این گرایش عبارتند از: مخابرات آنالوگ و دیجیتال، سیستم‌های کنترل خطی، اندازه‌گیری الکترونیکی، ماشین‌های الکتریکی مستقیم و متناوب، تکنیک پالس و ….
گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد
دانشجویان بعد از گذراندن 4 سال تحصیلی در مقطع کارشناسی، می‌توانند برای انتخاب رشته ارشد، از سه گروه امتحانی دیگر نیز ( علاوه بر خود رشته )، رشته مهندسی پزشکی را انتخاب کنند:
مجموعه مهندسی برق
دانشجویان این رشته می‌توانند گرایش‌های زیر را به عنوان گرایش مقطع ارشد خود انتخاب کنند:
- مهندسی بیوالکتریک
- مهندسی اطلاعات پزشکی
- مهندسی پردازش تصاویر پزشکی
- مهندسی ورزش
مجموعه مهندسی مکانیک
دانشجویان رشته مهندسی مکانیک می‌توانند گرایش‌های زیر را در مقطع ارشد مهندسی پزشکی انتخاب کنند:
- مهندسی بیومکانیک
- مهندسی توان‌بخشی
- مهندسی سیستم‌های فیزیولوژیکی
- مهندسی ورزشی
مجموعه مهندسی مواد و متالوژی
دانشجویان این رشته امکان انتخاب رشته‌های زیر در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی دارند:
- مهندسی بیومتریال
- مهندسی بافت
- زیست مواد
گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی در مقطع دکتری
دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در مقطع دکتری این رشته دارند می‌توانند در سه گرایش به تحصیلات خود ادامه دهند؛ البته دانشجویان باید به این نکته توجه کنند که مقطع دکتری به دلیل ماهیت علمی-پژوهشی خود، بیش از گذشته نیاز به انجام فعالیت‌های تحقیقاتی و علمی در آن احساس می‌شود:
- مهندسی بیومکانیک
- مهندسی بیومتریال
- مهندسی بیوالکتریک
دروس رشته مهندسی پزشکی
دانشجویان این رشته مثل بقیه رشته‌ها تعدادی دروس اختصاصی، عمومی، پایه و اصلی را دارند که نیاز است در طول مدت تحصیل خود آن‌ها را بگذرانند. برخی از دروس این رشته عبارتند از:
- استاتیک و مقاومت مصالح در مهندسی پزشکی
- تجهیزات عمومی بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی
- اصول سیستم‌های رادیولوژی و رادیوتراپی
- بهداشت عمومی
- مدارهای منطقی
- اصول توان‌بخشی وسایل و دستگاه‌ها
و …..
برای مطالعه لیست کامل دروس این رشته به مقاله دروس رشته مهندسی پزشکی مراجعه کنید.
کدام دانشگاه‌ها رشته مهندسی پزشکی را ارائه می‌کنند؟
در چند سال گذشته با توجه به گسترش علاقه‌مندی و انتخاب این رشته، تعداد دانشگاه‌های ارائه‌دهنده آن افزایش یافته است و به مراتب بیشتر از قبل از شده است. برخی از این دانشگاه‌ها عبارتند از :
دانشگاه‌های دولتی
- دانشگاه تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه شاهد تهران
- دانشگاه اصفهان
و …..
دانشگاه‌های غیردولتی و پیام‌نور ( بر اساس سوابق تحصیلی)
- دانشگاه پیام‌نور استان تهران- تهران شمال
- دانشگاه پیام‌نور استان البرز- مرکز کرج
- دانشگاه پیام‌نور قزوین- مرکز قزوین
- دانشگاه غیرانتفاعی علامه محدث نوری- مرکز نور
و…..
بهترین دانشگاه های مهندسی پزشکی در جهان
بر اساس رتبه‌دهی سایت کیو اس ( QS Ranking) در سال 2023 برترین دانشگاه های شاخه مهندسی و تکنولوژی ( که رشته مهندسی پزشکی هم جزیی از آن‌ها است) عبارتند از :
- موسسه تکنولوژی ماساچوست
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه کمبریج
- دانشگاه آکسفورد
- دانشگاه کالیفرنیا ( بِرکلی)
- کالج امپریال لندن
شرایط دریافت بورسیه رشته مهندسی پزشکی
دانشجویان رشته مهندسی پزشکی می‌توانند موقع پذیرش در دانشگاه‌های خارجی ، اقدام به دریافت بورسیه نمایند؛ این بورسیه‌ها می‌توانند تمام یا بخشی از هزینه‌های تحصیلی دانشجویان را پوشش دهد. بخشی از مهم‌ترین بورسیه‌ها عبارتند از :
- بورسیه فول فاند: دانشجویان می‌توانند با داشتن معدل بالا و رزومه تحصیلی – تحقیقاتی خوب ، بورسیه فول فاند را از دانشگاه‌های مختلف دریافت کنند و تمام هزینه‌های تحصیلی خود را پوشش دهند.
- بورسیه نیمه فاند: برخی از دانشگاه‌ها تمام هزینه‌های دانشجو را پوشش نمی‌دهند و صرفا با پوشش بخشی از شهریه‌ها ، نیمی از هزینه‌های دانشجویی را پوشش می‌دهند.
- بورسیه تشویقی: مختص دانشجوهای استعداد درخشان یا مستعد که نتایح هر ترم و معدل آن‌ها بالا باشد.
- بورسیه ورودی: مختص دانشجوهای ورود جدید که بر اساس شایستگی و معدل ترم پیش به دانشجو تعلق می‌گیرد.
- بورسیه تحقیقاتی یا RA: مختص دانشجوهایی که در کنار تحصیلات، کارهای پژوهشی و نگارش مقاله علمی هم انجام می‌دهند.
- بورسیه دستیار مدرس یا TA: مختص دانشجوهایی که در کنار تحصیل، تدریس به دانشجوهای ترم پایینی در کنار اساتید را انجام می‌دهند.
- بورسیه کارآموزی: مختص دانشجوهایی که در کنار تحصیل، مایل به انجام کار پاره وقت هستند.
برای مطالعه بیشتر درباره دانشگاه‌های ارائه‌دهنده این رشته به مقاله دانشگاه‌های رشته مهندسی پزشکی رجوع کنید.
در نهایت باید این نکته را خاطر نشان کرد که مهم‌ترین شرط برای انتخاب یک رشته ، میزان علاقه نسبت به آن رشته است؛ به همین دلیل مشاوران آموزشی توصیه نمی‌کنند که بدون علاقه نسبت به رشته مهندسی پزشکی ، آن را برای آینده تحصیلی و کاری خود انتخاب کنید. گروه آموزشی مُنتا تلاش کرده تا با ارائه روش‌های جدید در مطالعه و یادگیری، دانش‌آموزان در قبولی رشته ایده‌آل خود در دانشگاه همراهی کند.
