باور بکنید یا نه، مغز شما یک کارخانه شگفت‌انگیز است! این کارخانه، همه آنچه که می‌خواهید را می‌سازد، در خود ثبت و نگهداری می‌کند و وقتی به آن نیاز دارید در اختیارتان قرار می‌دهد؛ اما چه چیزهایی باعث می‌شود که موقع حفظ درس، سازوکار ذهن جادویی شما با مشکل مواجه شود و مطالب از یادتان برود؟ بهترین راه‌های حفظ سریع درس چیست و چطور باید مغز خود را برای این کار روزانه، تقویت کرد؟ در این مقاله از سیر تا پیاز حفظ سریع درس برای امتخانات سردرمی‌آورید و با عواملی که چرخ‌دنده‌های کارخانه قدرتمند ذهنتان را ضعیف کرده است، آشنا می‌شوید!
چگونه مطالب درسی را سریع حفظ کنیم؟
خودتان را تصور کنید که با انرژی و اشتیاق، کتاب‌های درسی را باز می‌کنید تا مطلب کوتاهی را حفظ کنید؛ اما تا به خودتان می‌آیید، متوجه می‌شوید که زمان زیادی گذشته است، بدون آنکه یک صفحه از درس را به‌خوبی حفظ کرده باشید. در این وضعیت کلافه‌کننده، چاره چیست؟ وحشت نکنید! در ادامه مطلب، راهنمای کامل حفظ درس را با شما در میان می‌گذاریم و کمکتان می‌کنیم که از این راز بزرگ، خبردار شوید:
تصویرسازی کنید
اسم هیپوکامپ به گوشتان خورده است؟ این بخش از مغز شما می‌تواند به کمک تصویرهایی که به‌خاطر می‌سپارید، در حفظ و نگهداری مطالب، به کمکتان بیاید. یعنی چه؟ یعنی شما می‌توانید برای حفظ سریع مطالب درسی، یک تصویر ذهنی از هر کدام، خلق کنید تا هر بار به کمک آن تصویر، مطلب موردنظر را به‌یاد بیاورید. برای مثال اگر در حال خواندن جغرافیا هستید، سعی کنید که هر مفهوم را به‌کمک یک رنگ یا نماد در ذهنتان ثبت کنید. یا اگر در حال حفظ کردن مطلبی درباره زندگینامه یک شاعر یا فیلسوف هستید، داستان او را به‌صورت تصویری در ذهن خود بسازید تا با یادآوری آن تصویر هیجان‌انگیز، وقایع مربوط به آن فرد نیز سریع به ذهنتان خطور کند! تکنیک تصویرسازی می‌تواند سرعت حفظ درس را در دوران تحصیل شما به‌طرز حیرت‌انگیزی افزایش بدهد. آن را دست‌کم نگیرید!
مطالب مهم را خلاصه کنید
بیشتر آن دانش‌آموزها و دانشجویانی که در امتحانات کتبی و پرسش‌های شفاهی غوغا به‌پا می‌کنند، اهل خلاصه‌نویسی هستند. تأثیر عجیب این تکنیک جهانی و پرطرفدار، توسط همه محققین به اثبات رسیده است. برای اینکه بهترین نتیجه را از این تکنیک معجزه‌وار بگیرید، این مراحل را طی کنید:
- قبل‌از شروع نوشتن خلاصه، یک دور تمام مطالب درسی را مرور کنید.
- مهم‌ترین نکات را روی یک تکه کاغذ، یادداشت کنید.
- اصطلاحات کلیدی و کلمات مهم آن را حتما در یادداشت خود بنویسید.
- حالا با این مطالب خلاصه‌ای که در دست دارید، یک ساختار برای خودتان روی کاغذ بسازید؛ یعنی آن‌ها را تیتربندی کنید و توضیحات کوتاه یک‌خطی برایشان بنویسید تا در یک نگاه، متوجه اصل مطلب بشوید.
- یادتان باشد که با لحن خودتان خلاصه‌نویسی کنید و عین جمله‌بندی‌های کتاب یا جزوه را کپی نکنید.
- این مطلب کوتاه و خلاصه، مخصوص خودتان است! تنها کلیدواژه‌ها و اصطلاحات مهم را از روی کتاب بردارید و درباره باقی توضیحات، برداشت خودتان را بنویسید.
تکرار و مرورکردن مطالب مهم برای حفظ درس
فرقی نمی‌کند که تا به اینجای کار، وضعیت چطور بوده است. آنچه که اهمیت دارد این است که بدانید راز مخفی موفقیت افراد در یادگیری و حفظ سریع درس، در یک کلمه نهفته است: تکرار! مرور مطالب مهم درسی و تکرار مداوم آن، باعث می‌شود که مفاهیم درسی تا مغز استخوان شما نفوذ کند و هیچ‌جوره فراموش نشود! بهتر است برگه خلاصه‌نویسی‌های کاربردی و مهم خود را در دست داشته باشید و دائماً به آن رجوع کنید تا معجزه اتفاق بیفتد!
استفاده از خوراکی های مهم
کارخانه مغز شما برای اینکه بتواند درست اداره شود، نیاز به رسیدگی دارد! اگر هیچ اهمیتی به وضعیت تغذیه خود نمی‌دهید، از مشکلاتی که در حفظ درس دارید، تعجب نکنید. جالب است اگر بدانید که عملکرد تحصیلی هر فرد با یک خط صاف و مستقیم، به رژیم غذایی او متصل می‌شود. هیچکس نمی‌تواند منکر خوشمزگی فست‌فود و خوراکی‌های سوپرمارکتی شود؛ اما اگر از طرفداران قوی‌کردن ذهن خود هستید، باید انواع مرکبات، توت‌ها، ماهی، سبزیجات، مغزهایی مانند بادام و فندق و پسته، میوه، پروتئین‌های گوشتی و… را با جدیت تمام، در سبد غذایی خود جای بدهید تا مغزتان بتواند پابه‌پای شما در روند آموزش حفظ کردن درس، جلو بیاید.
چه عواملی باعث کاهش قدرت حافظه و عدم تمرکز می شود؟
اگر مدتی است که خودتان را فرد کم‌حافظه‌ای می‌شناسید و با مشکلات مربوط به عدم تمرکز و عدم حفظ درس می‌جنگید، بدانید که در این میدان نبرد، تنها نیستید! در ادامه به معرفی ۵ دلیل مهم و اساسی که باعث کاهش قدرت حافظه شما می‌شوند، پرداخته‌ایم:
داشتن افسردگی و گوشه گیر بودن
روزهایی را به یاد بیاورید که از شدت ناراحتی، حتی توان بلندشدن از رختخواب را نداشته‌اید؛ چه برسد به اینکه بتوانید غزلی از حافظ، مطلبی درباره فرمول‌های شیمی یا داستان لشگرکشی پادشاهان هخامنشی را حفظ کنید! تحقیقات نشان داده است که افسردگی می‌تواند عملکرد حافظه را به‌شدت مختل کند و به‌خاطرسپردن مطالب و خاطرات را به کاری طاقت‌فرسا تبدیل کند. افسردگی مانند یک بیماری نامرئی، ذهن شما را می‌بلعد و اجازه به‌خاطرسپردن مطالب مهم درسی را به آن نمی‌دهد. این تجربه تلخ، یک‌شبه از بین نمی‌رود و برای اینکه بتوانید از شر آن خلاص شوید، لازم است که از دانش روانشناسی کمک بگیرید و ناراحتی‌ها، اضطراب‌ها، غم‌ها و زخم‌های خود را بهبود بدهید تا مغزی شاداب‌تر برای آموزش حفظ کردن درس، به دست بیاورید.
داشتن استرس بیش‌ازحد
یک ذهن آشفته، آمادگی دریافت اطلاعات مهم حفظ‌کردنی را ندارد! ناحیه‌ای از مغز که با یادگیری و حافظه سروکار دارد روی استرس، حساس است و در هنگام تجربه اضطراب‌های شدید یا مداوم، کوچک می‌شود. کاهش حجم این ناحیه (هیپوکامپ) می‌تواند تأثیر چشمگیری روی توانایی حفظ درس در دانش‌آموزان و دانشجویان بگذارد. برای همین است که اگر در حال تجربه استرس‌های طولانی‌مدت یا شدید هستید، بهتر است به کمک یک روانشناس معتبر، ذهن خود را کمی از آشفتگی‌های موجود در آن، خالی کنید تا جا برای مطالب درسی‌تان نیز باز شود.
کمبود ویتامین
نام ویتامین‌های گروه B و D را فراموش نکنید! کمبود این ویتامین‌ها قدرت حافظه شما را به‌مرورزمان، مختل می‌کند و آموزش حفظ کردن درس را برایتان به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل می‌کند؛ جنگی بین شما و حافظه‌تان! نقش این ویتامین‌ها -به‌خصوص ویتامین B12- در عملکرد شناختی و سلامت مغز شما، بسیار پررنگ است. اگر می‌خواهید در حفظ سریع درس موفق شوید، مصرف خوراکی‌های سرشار از ویتامین را به‌عنوان یک عادت غذایی، وارد روتین زندگی خود بکنید.
نداشتن خواب کافی
چند ساعت در طول شبانه‌روز می‌خوابید؟ چه ساعتی از شب، به خواب می‌روید؟ صبح خود را از چه ساعتی شروع می‌کنید؟ کم‌خوابی و بدخوابی که دامن‌گیر تعداد بسیار زیادی از جامعه محصلین شده است، دشمن سرسخت مغز شماست! این عامل مهم از دو طریق، عملکرد حافظه را به‌هم می‌ریزد:
- اول: این عادت منفی باعث می‌شود که دریافت اطلاعات برای ذهن شما به کاری فوق‌العاده دشوار تبدیل شود و درصد تیزهوشی شما در بلندمدت، با کاهشی قابل‌توجه روبه‌رو شود.
- دوم: بدون داشتن خواب درست، قدرت حفظ مطالب مختلف در سیستم مغزی شما پایین می‌آید؛ یعنی عدم توجه به خواب کافی، حفظ سریع درس را به کاری تقریباً محال تبدیل می‌کند. در حالی که می‌توانید با تنظیم همین یک عادت روزمره، وضعیت تحصیلی خود را سیصدوشصت درجه تغییر دهید!
عدم تحرک و افزایش وزن
نگران نباشید! قرار نیست شما را به یک ورزش قهرمانی سنگین، تشویق کنیم. کافی است بدانید که بی‌تحرکی بیش‌از اندازه، می‌تواند جریان خون‌رسانی به مغز را در بدن شما کاهش دهد و به‌مرورزمان باعث مشکلاتی در حفظ درس و یادآوری مطالب و خاطرات مهم در شما شود. تعجب می‌کنید اگر بدانید که مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داده است افزایش وزن ناشی از عدم تحرک و یکجانشینی، عملکرد شناختی و حافظه مغز را دچار مشکل می‌کند. این مطالعه تأکید می‌کند که کاهش وزن و داشتن تحرک روزانه، منجر به پویایی ذهن افراد و بالارفتن توانایی و گنجایش مغز افراد می‌شود و علاوه‌بر افزایش قدرت یادگیری، امکان ابتلا به کم‌حواسی یا آلزایمر را نیز در آینده برای این افراد کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
حالا توانسته‌اید به دانش جامعی از عملکرد حافظه خود و تکنیک‌های کاربردی برای حفظ درس، مسلط شوید! فراموش نکنید که هیچکس نمی‌تواند بدون استفاده از راهکارهای مختلف جسمی و روحی-روانی، به نمرات فوق‌العاده درست پیدا کند؛ بنابراین فرقی نمی‌کند که دچار افسردگی‌های مزمن شده‌اید، استرس‌های زندگی امانتان را بریده است، رژیم غذای نامناسبی دارید یا بی‌تحرکی روزمره، حافظه‌تان را مختل کرده است؛ به‌هرحال می‌توانید بدون عجله و به‌مرورزمان، با رفع این عوامل منفی، سبک زندگی خود را بهبود بدهید و سپس به کمک روش‌های حفظ سریع درس، انقلابی در وضعیت تحصیلی خود به‌پا کنید تا با ساختن حافظه‌ای قوی، عملکرد درخشان خود را به رخ بکشید!
